Mehmet Rebii Özdemir
SAMSUN- COVİD-19 pandemisi nedeniyle her gün onlarca soru alıyorum. Bugünlerde de gelen soruların en başında bu yazın DONDURMA yiyebilecek miyiz? Denize girersek bir sorun yaşar mıyız? Havuzlarda ve tatlı su göllerinde yüzersek sorun yaşar mıyız soruları çok sık geliyor insanlarımızdan diyen Enfeksiyon Hastalıkları uzamanı Prof.Dr. Hakan Leblebicioğlu’ndan aşağıdaki sorulara yanıt aradık…
Yaz aylarında sıcaklığın artması COVID-19’dan çıkış için bir avantaj olabilir mi?
Yaz aylarında sıcaklığın artması ile virüsün dış ortam şartlarında canlı kalma olasılığı azalacaktır. Havaların ısınması ile evlerdeki kalabalık ortam azalacak, pencerelerin açılmasıyla evler daha iyi havalandırılacaktır. Bununla birlikte COVID19 Avustralya, Afrika ülkeleri gibi sıcaklığın yüksek olduğu ülkelerde de salgına neden oldu bu nedenle sıcaklığın artması hastalığın sıklığının azalmasında tek başına bir faktör olarak görülmemelidir. Korunma önlemlerine uyulmaya devam edilmelidir.
Sokağa çıkma kısıtlamaları kalktıktan sonra korunma için neler yapmalıyız?
Hastalığın spesifik bir tedavisinin ve aşısının olmaması korunma önlemlerini daha önemli hale getirmektedir. En önemli korunma yolu sosyal mesafeyi korumak ve el yıkama/eldezenfektanı kullanımıdır. Ellerimizle ağıza, buruna yüze dokunmaktan kaçınmalıyız. Zorunlu olmadıkça kalabalık alanlardan uzak durulmalıdır.
Havuzda veya denizde yüzülebilir mi?
Coronavirüs’ün kanalizasyon aracılığıyla nehir, göl ve denizlere taşınabilir. Havuz suyu standartlara uygun olarak klorlanır ise virüs bulaşmasında rolü olmayacaktır. Deniz suyunun hacmi ve tuz oranı değerlendirildiğinde de virüsün yaşaması için uygun bir ortam değildir. Şu ana kadar virüsün havuz, spa, hamam gibi ortamlardan bulaştığını gösteren bir çalışma mevcut değildir.
Asıl sorun havuz ve deniz kenarında ortak kullanılan alanlar ile ilgilidir. Sosyal mesafeye uyulmalıdır. Oturma alanları ve şezlonglar sosyal mesafeye uygun olarak yerleştirilmelidir. Duş ve tuvaletlerin düzenli olarak temizliği yapılmalıdır. Kişisel hijyene dikkat edilmelidir. Kişisel havlu kullanılmalıdır. Otel ve pansiyonlarda sabun, duş jeli ve şampuan gibi temizlik maddeleri tek kullanımlık olmalıdır. Bir diğer yaklaşım ise yüzme sonrası havuz veya deniz kenarında dinlenmek, güneşlenmek yerine konaklama yerine dönmektir.
Klima kullanımı Coronavirüs riskini artırır mı?
Aynı havayı devridaim yapan klimalar COVID19 açısından risklidir. COVID19 dışında bazı mantar ve bakterilerin örneğin Legionella bakterisinin bulaşma risk vardır. Klimaların düzenli bakımı yaptırılmalıdır. Hasta kişilerin yaşamadığı dışardan başka kişilerin girişini olmadığı evlerde klima COVIDD19 için risk oluşturmaz. Bununla birlikte toplu yaşam yerleri ve alışveriş merkezlerinde klima sistemleri içerdeki havayı alıp soğutup tekrar mekân içine veriyor ise (COVID19 bulaşmasında rol oynayabilir. Bu klimalar ortamdan aldığı virüs partiküllerini ortama verir ve daha uzak alanlara gitmesine ve havada asılı kalmasına neden olabilir. Toplu yaşam yerlerinde klimalar mümkün olduğu kadar virüsü tutan hepa filtreli olmalıdır. Bu ideal ortamı sağlamak her zaman mümkün olmayabilir. Alternatif olarak, içerdeki havayı alan ve dışardan temiz hava veren klima sistemleri kullanılabilir. Eğer klima sisteminde bu şekilde revizyon yapılamıyor ise toplu yaşam yerlerinde klima kullanılmamalıdır.
Otobüs, dolmuş, taksi, tramvay gibi toplu taşıma araçlarındaki klima sistemleri de virüsü ortama dağıtabilir. Benzer şekilde bu araçlarda da klima kullanımından kaçınılmalıdır.
Yaz aylarında konserler olabilir mi?
COVID19’un tüm dünyadaki yayılım hızını değerlendirdiğimizde bu mümkün gözükmüyor. Konserle sosyal mesafenin olmadığı büyük kalabalıklar şeklinde gerçekleşmektedir. Bu durumda bulaş riskini artırmaktadır o nedenle yaz aylarında konserlerin, il ve ilçelerde yapılan festivallerin ve çayır güreşi gibi sportif faaliyetlerin yapılması mümkün görülmemektedir.
Futbol, basketbol gibi seyircinin yoğun olduğu karşılaşmalar yapılabilir mi?
Kalabalık seyirci topluluklarını olduğu sportif faaliyetlerin yapılması COVI19’un bulaşma riskini artıracaktır. Bir yandan da yarıda kalan liglerin tamamlanması yönünde de çalışmalar yürütülmektedir. Bazı ülkelerde ligler tescillenerek risk sıfıra indirilmiştir. Riski azaltmak için bu maçların seyircisiz oynanması, sporcuların, teknik heyetin, hakemler gibi o spor alanı ile ilgili kişilerin öncelikle COVID yönünden taranması ve oyunlar sırasında dışarıyla teması olmaksızın (karantina) maçların kısa süre sonuçlandırılması düşünülebilir. Bununla birlikte bu maçların televizyondan ücretli yayınlanıyor olması nedeniyle toplu gruplar halinde izlenebileceği düşünüldüğünde, televizyon yayınının ücretiz hale getirilmesi riski azaltan bir önlem olarak düşünülebilir.
Yaz aylarında aileler piknik yapabilir mi?
Salgının azaldığı, R0 değerinin birin altına düştüğü zaman; küçük gruplar halinde, hastalık belirtisi göstermeyen kişilerin katılımı, sosyal mesafe, el yıkama ve maske kullanımına uyularak, toplu piknik alanları dışında sınırlı süreli piknik planlanabilir. Piknik sonrası atıklar kesinlikle piknik alanında bırakılmamalı, çöp poşetleri ile ağzı kapaklı çöp kovalarına atılmalıdır.
